با افزایش نگرانی جهانی دربارۀ تأثیر ساختوساز بر محیط زیست، استفاده از مصالح ساختمانی پایدار نیز رو به افزایش است. انتخاب مصالح پایدار می‌تواند راهی عالی برای به حداقل رساندن اثرات مخرب زیست‌محیطی یک ساختمان باشد.
طبق پیشبینی گلوبال مارکت اینسایت (Global Market Insights):
بازار مصالح ساختمانی پایدار نرخ رشد سالانۀ تقریبی ۱۲ درصدی را از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۸ تجربه خواهد کرد و از ۶۱۰ میلیارد دلار فراتر می‌رود.
اما بهترین مصالح سازگار با محیط زیست کدام‌اند؟
در این مطلب، به شما می‌گوییم که مصالح پایدار چیست، چه نقشی در دستیابی به اهداف معماری پایدار دارد، و چند نمونه از بهترین مصالح ساختمانی پایدار را معرفی می‌کنیم.
مصالح پایدار (Sustainable Materials) به مصالحی گفته می‌شود که در کل چرخۀ عمر خود کمترین آسیب را به محیط زیست می‌رسانند. پایداری مصالح، با کل چرخۀ عمر آن، از استخراج مواد خام تا تولید، استفاده، دفع و در نهایت بازیافت تعیین می‌شود.
انواع مصالح پایدار، دستیابی به اهداف معماری پایدار (Sustainable Architecture) و معماری سبز را میسر می‌کنند. مفهوم معماری پایدار همۀ جنبه‌های ساختمان‌های مدرن ازجمله برنامه‌ریزی و فرایند ساختوساز، انتخاب مصالح ساختمانی، طراحی و اجرای سیستم‌های تأسیساتی و… را شامل می‌شود.
وجود سه ویژگی کلیدی، به تشخیص مصالح پایدار کمک می‌کند. اگر مصالحی هر سه این ویژگی‌ها را داشته باشد، پایدارتر است.
مصالح تجدیدپذیر پس از مصرف، به‌طور طبیعی و به‌سرعت جایگزین می‌شوند. بسیاری از مصالح طبیعی تجدیدپذیر نیستند، اما موادی که می‌توانند دوباره و دوباره رشد کنند یا بی‌نهایت بار توسط انسان یا در طبیعت بازیافت شوند، تجدیدپذیر در نظر گرفته می‌شوند. برای مثال، بامبو یک گیاه سریع‌رشد است که علاوه بر طبیعی بودن، به‌سرعت تجدید می‌شود.
استفاده از مصالح پایدار در معماری، مزیت‌های فراوانی دارد. اما چند مزیت کلیدی آن عبارت است از:
مصالح پایدار در مرحلۀ تولید و حمل‌ونقل، انرژی کمتری مصرف می‌کنند که باعث کاهش انتشار کربن می‌شود.
مصالح پایدار با کاهش تقاضا برای مواد بکر و افزایش استفاده از مصالح قابل بازیافت در معماری، به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کنند.
این مصالح، اتلاف گرما را کاهش می‌دهند و ساختمان‌ها را در تابستان خنک‌تر و در زمستان گرم‌تر نگه می‌دارند که به کاهش هزینه‌های انرژی کمک می‌کند.
بسیاری از مصالح ساختمانی سنتی حاوی ترکیبات آلی فرار (VOCs) هستند که در هوا پخش می‌شوند و مشکلات سلامتی ایجاد می‌کنند. مصالح ساختمانی پایدار اغلب عاری از VOC و سایر مواد شیمیایی مضر هستند که به بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان کمک می‌کند.
مصالح پایدار اغلب به گران بودن شهرت دارند، اما در واقع و در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه‌ترند. زیرا باعث صرفه‌جویی در انرژی می‌شوند و از طرفی، دوام و طول عمر بیشتری دارند.
مصالح پایدار قابلیت بازیافت و استفادۀ مجدد دارند و بدین ترتیب ضایعات کمتری بر جای می‌گذارند. علاوه بر آن، بسیاری از مصالح ساختمانی پایدار نسبت به مصالح سنتی عمر طولانی‌تر و نیاز به نگهداری کمتری دارند، که همین امر می‌تواند میزان ضایعات تولیدشده را کاهش دهد.
همان‌طور که گفتیم، مصالح ساختمانی پایدار اغلب دوام بیشتری دارند و نسبت به مصالح سنتی نیاز به نگهداری کمتری دارند. همین امر، در درازمدت باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
با توجه به تنوع روزافزون مصالح پایدار، در ادامه، به معرفی سه نمونه از بهترین مصالح ساختمانی معماری پایدار می‌پردازیم که در بازار ایران نیز در دسترس‌اند.
بامبو یکی از بهترین مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست است که اغلب به‌عنوان جایگزینی پایدار برای چوب استفاده می‌شود. بامبو یک مصالح همه‌کاره محسوب می‌شود که می‌تواند به‌عنوان کفپوش، دیوارپوش و برای ساخت مبلمان استفاده شود.
مزیت‌های بامبو
چوب پنبه یک مصالح طبیعی و تجدیدپذیر است که از پوست درختان بلوط تولید می‌شود. این مصالح همه‌کاره است و می‌تواند برای کف، دیوارها و سطوح استفاده شود.
مزیت‌های چوب پنبه
استفاده از پنجره‌های عریض به منظور جذب نور طبیعی بیشتر و کاهش مصرف برق، یک روند قابل توجه در معماری پایدار بوده است که به دلیل جذب گرمای زیاد گاهی مشکل‌ساز می‌شود. یکی از مصالح نوین ساختمانی به نام «شیشۀ هوشمند» (Smart Glass) این مشکل را حل کرده است. شیشۀ هوشمند بر اساس شرایط محیطی مانند میزان نور خورشید، حرارت و تهویۀ مطبوع داخلی، شفاف و مات می‌شود.این مصالح هوشمند ساختمانی با کاهش یا افزایش مقدار گرمایی که اجازۀ ورود می‌دهد، به کنترل دمای داخل ساختمان و آسایشساکنان کمک می‌کند و کارایی انرژی را افزایش می‌دهد.
مزیت‌های شیشۀ هوشمند
با افزایش آگاهی از مسائل زیست‌محیطی، بسیاری از پروژه‌های معماری استفاده از مصالح پایدار را در اولویت قرار می‌دهند. بعضی از این مصالح، مانند بامبو، چوب پنبه و شیشۀ هوشمند، سطح بالایی از کیفیت، جذابیت و زیبایی را ارائه می‌دهند و در بسیاری از بهترین نمونه ساختمان‌های معماری پایدار استفاده شده‌اند. با بهره‌گیری از مصالح پایدار، طراحان می‌توانند فضاهای زیبا و باکیفیتی را خلق کنند که از نظر زیست‌محیطی نیز پاسخگو هستند.
شما چه مصالح پایدار مفیدی را پیشنهاد می‌دهید؟ برایمان در قسمت نظرات بنویسید.
خانه و معماری با بیش از یک دهه تجربه در زمینه واردات تجهیزات و مصالح ساختمانی اروپایی و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه در صنعت ساختمانی، مرجع معتبر و شناخته شده‌ای در این حوزه به شمار می‌رود.
شرکت خانه و معماری با برخی از معتبرترین برندهای اروپایی یعنی Roca و Armani/Roca (محصولات چینی بهداشتی) و همچنین Moso (محصولات بامبو) همکاری می‌کند که تمامی آنها رعایت استانداردهای کیفی در بالاترین سطح و حفظ محیط‌زیست را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند.
