حتما تا به حال نام معماری پایدار یا مصالح سبز را شنیده‌اید. اما آیا واقعا استفاده از مصالح سبز هوشمندانه است؟
مصالح سبز مصالحی هستند که فرآیند استخراج، تولید و استفاده از آنان، باعث آسیب دیدگی و آلودگی محیط زیست نشود. از آنجا که اصول معماری سبز نیز با رویکرد سازگاری با طبیعت و در راستای کاهش آلودگی و حفظ پایداری محیط زیست بنا شده‌اند، در تمام بناهای ساخته شده در این سبک نیز از مصالح سبز استفاده شده و می‌شود. در ادامه، با انواع مصالح ساختمانی سبز و مزایای استفاده از آنان، بیشتر آشنا می‌شوید.
با یک سرچ ساده در گوگل لیستی تکراری از انواع مصالح ساختمانی سبز چون، سنگ، چوب پنبه، فلزات بازیافتی و… برای شما به نمایش در می‌آید. اما سوال مهمتر از “مصالح سبز چیست؟” این است که اساسا چرا باید از این مصالح استفاده کنیم و چرا امروزه، استفاده از مصالح سبز در کشورهای پیشرفته بسیار فراگیر شده است.
در پاسخ به این پرسش باید گفت که پایداری، مهمترین و اولین مزیت مصالح ساختمانی سبز است. این مصالح به دلیل اینکه از منابع تجدیدپذیر یا بازیافتی تولید می‌شوند، در سازگارترین حالت با محیط‌زیست قرار دارند. این سازگاری در دو مرحله تولید و ماندگاری در محیط قابل مشاهده است.
به گزارش سایت nrdc صنایع سیمان و بتن سومین صنایع بزرگ آلوده‌کننده هوا در سال‌های اخیر بوده‌اند و فرآیند تولید سیمان و بتن علاوه بر آلودگی هوا، سبب آزادسازی گازهای گلخانه‌ای و افزایش میزان گرمایش زمین شده است. این در حالی است که مصالح سبز برآمده از دل طبیعت مانند بامبو، هیچ آسیب و زیانی را در مرحله تولید و آماده‌سازی، برای طبیعت و محیط اطراف ایجاد نمی‌کنند.
سازگاری مصالح سبز ساختمانی، علاوه بر اینکه به حفظ محیط زیست کمک می‌کند، سبب دوام و ماندگاری بیشتر این مواد در محیط می‌شود. بنابراین ماندگاری و عمر مفید مصالح سبز نیز نسبت به سایر مصالح، در طبیعت بالاتر است.
از آنجا که اکثر مصالح سبز، برآمده از دل طبیعت هستند، میزان مواد شیمیایی و سمی، در فرآیند تولید آنان بسیار کم است. به همین علت مصالح سبز در طولانی مدت و در فعل و انفعالات شیمیایی، سموم و مواد محرک از خود منتشر نمی‌کنند. در نتیجه، هوای داخل ساختمان‌هایی که با مصالح سبز ساخته شده‌اند بسیار باکیفیت‌تر و سالم‌تر از سایر ساختمان‌ها است.
همانطور که گفتیم، مصالح سبز، سازگار با محیط طبیعی اطراف خود هستند و این سازگاری یکی از مهمترین دلایل پایداری آنان در طول زمان می‌شود. پایداری این مصالح به کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌های سبز کمک می‌کند.
به عنوان مثال، یکی از مصالح پایداری که در محیط‌های کوهستانی و سرد استفاده می‌شود سنگ است. انتقال دما و حرارت از فضای داخل به بیرون و بالعکس، در بناهای سنگی، به دلیل خواص ذاتی و فیزیکی این متریال، به کندی انجام می‌شود. بنابراین برای گرم کردن یک بنای سنگی در فصول سرد نیاز به صرف انرژی کمتری است.
قیمت مصالح پایدار و سبز، مانند بامبو یا سنگ، شاید در نگاه اول بیشتر از سایر مصالح باشد و بسیاری را از خرید منصرف کند، اما نکته‌ای که نباید نادیده گرفته شود، عمر طولانی‌تر بناهای سبز و نیاز کمتر آنان به تعمیر و تعویض است. بنابراین هرچند که مصالح سبز قیمت خرید بالاتری دارند اما علاوه بر مزایای زیست محیطی و کیفی، در طولانی مدت به صرفه‌تر نیز خواهند بود.
اکنون شاید از خود بپرسید که چرا با وجود مزایای گسترده‌ای که مصالح سبز و پایدار برای انسان و محیط زیست دارد، تعداد سازندگانی که از این مصالح استفاده می‌کنند، به خصوص در کشور ما، بسیار اندک هستند؟ عواملی که سبب عدم استقبال از مصالح سبز شده‌اند عبارت‌اند از:
مباحثی چون معماري سبز، معماری پایدار و اهمیت استفاده از مصالح دوستدار محیط زیست، مباحث نسبتا جدیدی در دنیای معماری و ساخت و ساز هستند. هرچند که سبک پایدار بیش از چند دهه است که وارد جهان معماری شده اما هنوز بسیاری از افراد از میزان اهمیت این سبک و چرایی اجرای آن در بسیاری از کشورها بی‌خبراند. این عدم آگاهی و در دسترس نبودن اطلاعات درست و کافی از عملکرد، هزینه و میزان در دسترس بودن مصالح سبز منجر به تصورات نادرست و در نتیجه عدم استفاده فراگیر از آنان شده است.
طراحی بنا و سپس اجرای آن با مصالح سبز نیاز ویژه‌ای به درک ویژگی‌ها و قابلیت‌های فیزیکی این مصالح در کنار توجه به مسائل زیبایی‌شناسی و جلوه بصری نهایی بنا دارد. این مهارت‌ها و اطلاعات مجموعه‌ای خاص و ویژه است که در حال حاضر افراد معدودی برای طراحی و اجرای بناهای سبز دارای آن هستند.
بسیاری از سازندگان و البته خریداران عادی بر این باوراند که ساخت یک بنای سبز نیازمند سرمایه و صرف هزینه بالا است. البته همانطور که پیشتر گفتیم هزینه ابتدایی خرید مصالح سبز کمی بیشتر است، اما استفاده از متریال ساختمانی سبز، هزینه‌های کلی ساخت و ساز از جمله هزینه‌های حمل و نقل و اجرا و همچنین هزینه‌های مورد نیاز برای تعمیرات و نگهداری را نیز کاهش می‌دهد.
با افزایش آگاهی و اطلاع مردم نسبت به مزایای بیشمار مصالح سبز، این باور نادرست در میان خریداران و کارفرمایان نیز از بین می‌رود و به مرور تقاضا برای خرید ساختمان‌های سبز، افزایش پیدا خواهد کرد.
ساخت و ساز و اجرای یک بنا با مصالح سبز و پایدار یک فرآیند نسبتا پیچیده است و برای حاصل شدن یک نتیجه دلخواه، باید در حین پروسه ساخت، میان ناظر اجرایی، مدیران پروژه و معمار آن ارتباط قوی و شفافی ایجاد شود که خود چالشی مهم به شمار می‌رود.
وقتی صحبت از مصالح سبز و پایدار می‌شود، در ابتدا، مصالح طبیعی مانند چوب، سنگ یا چوب پنبه در ذهن اکثر افراد تداعی می‌شود. البته که این مصالح، طبیعی‌ترین مصالح سبز هستند، اما برای پاسخ به دغدغه‌هایی چون، کاهش هزینه، انعطاف‌پذیری در اجرا، دسترسی و حمل و نقل راحت‌تر، نیاز به مصالحی است که در عین سبز بودن و پایداری، به تمام این نیازها نیز پاسخ دهند. از سوی دیگر، استفاده از متریال‌های طبیعی چون چوب و سنگ در صورت فراگیری در مقیاس بالا، نه تنها به محیط زیست کمکی نمی‌کند بلکه سبب تخریب آن نیز می‌شود.
در ادامه چند نمونه از مدرن‌ترین مصالح سبزی را به شما معرفی میکنیم که این روزها در سازه‌های پایدار بیشترین استفاده را دارند.
بتن کنف یا همپکریت یکی از محبوب‌ترین مصالح سبزی است که در کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده که از ترکیب الیاف کنفی شاهدانه با آهک، ماسه و نوعی سیلیس خاص به نام پوزولان ساخته می‌شود، مقاومت بسیار بالایی دارد و از نظر ظاهری بسیار شبیه بتن است. همپکریت در عین مقاومت بالا در برابر فشار، لرزش و ترک خوردگی، وزن بسیار سبکی دارد که این ویژگی، علاوه بر آسان نمودن کار حمل و نقل، وزن کلی سازه را نیز به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
همپکریت به دلیل اینکه عایق صوتی و حرارتی فوق‌العاده‌ای است، عمدتا برای ساخت دیوارهای سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند. رشته‌های کنف این متریال سبز، دی‌اکسیدکربن را از هوای محیط جذب کرده و اکسیژن آزاد می‌کنند، بنابراین علاوه بر مزایای ذکر شده، هوای داخل سازه را نیز تصفیه خواهند کرد. فوق‌العاده نیست؟!
فروک یکی از جدیدترین مصالح سبزی است که در واقع نقش ملات را ایفا می‌کند و می‌تواند جایگزین مناسبی برای سیمان باشد. عمده مواد تشکیل‌دهنده فروک از مواد بازیافتی، چون پودر فولاد (از ضایعات فولادی) و سیلیس (از ضایعات شیشه‌ای) هستند. مقاومت فروک بسیار بالاتر از سیمان است و توانایی تحمل فشارها و تنش‌های بزرگتری را نسبت به سیمان دارد.
در حال حاضر دنیا با پلاستیک، محصولات پلاستیکی و از همه مهمتر، ضایعات پلاستیکی اشباع شده است. به گزارش وبسایت نشنال جئوگرافی، تاکنون بیش از 5 تریلیون ضایعات پلاستیکی وارد اقیانوس‌ها شده است. این آمار نگران‌کننده، اهمیت بازیافت ضایعات و مواد پلاستیکی را پررنگ‌تر از دهه‌های پیش کرده است. به تازگی مهندسان دانشگاه ام آی تی به این نتیجه رسیده‌اند که تبدیل پلاستیک‌های بازیافتی به پودر و سپس افزودن آن به مواد تشکیل دهنده بتن سبب افزایش مقاومت آن می‌شود. بنابراین با این کار نه تنها به مقاومت و عملکرد بتن مورد استفاده در معابر یا سازه‌ها افزوده می‌شود، بلکه کمک شایانی نیز به کاهش گازهای گلخانه‌ای و ضایعات پلاستیکی در طبیعت نیز خواهد شد.
هرچند که بسیاری بامبو را نوعی چوب می‌دانند، اما در حقیقت بامبو نوعی علف است که به دلیل شباهت ظاهری به چوب، عمدتا به آن چوب بامبو گفته می‌شود. بامبو به دلیل سرعت رشد بالا، ویژگی‌های ظاهری جذاب، شباهت به چوب طبیعی و مقاومت در برابر پوسیدگی و فرسودگی، به متریالی محبوب در معماری سبز تبدیل شده است.
اگر شما نیز مانند بسیاری دیگر، علاقه‌مند به استفاده از چوب در نما یا فضاهای داخلی بنای خود هستید باید بدانید که سالانه برای نگهداری و تعمیر پنل‌ها و قطعات چوبی به کار رفته در ساختمان، باید وقت و هزینه مشخصی را در نظر بگیرید و گاهی ممکن است به دلیل پوسیدگی، ناچار به تعویض تمام یا بخشی از این تخته‌ها و پنل‌های چوبی شوید. این در حالی است که بامبو مقاومت و دوام بالاتری نسبت به چوب طبیعی دارد.
موزو محصولات بامبو متنوعی از جمله محصولات فضای باز مثل نما و دکینگ و همچنین پنل و پروفیل بامبو تولید می کند.
یکی از بهترین برندهای دنیا در زمینه تولید پنل‌ها و پروفیل‌های بامبو برای نما، دکینگ و طراحی داخلی، برند موزو است. در تولید محصولات این برند از بهترین نوع بامبو استفاده شده است و پروسه تولید سختگیرانه ای را طی می کند. محصولات این برند علاوه بر داشتن کیفیت بالا، ظاهری خیره‌کننده به بدنه خارجی و یا دکوراسیون داخلی سازه شما نیز می‌بخشند. اعتبار برند موزو به حدی است که در اجرای بسیاری از بناهای سبز و پایدار در خارج و داخل کشور، از محصولات این برند استفاده شده است.
نمایندگی این برند خوشنام در ایران در اختیار شرکت خانه و معماری است. برای دریافت اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره فروش رایگان کافی است با مشاوران ما تماس بگیرید.
در این مطلب با اهمیت معماری سبز و استفاده از مصالح پایدار آشنا شدید. علاوه بر این، چند نمونه از بهترین مصالح ساختمانی سبز که با روش‌های مدرن ساخته شده‌اند و بهترین عملکرد برای بناهای امروزی دارند را نیز به شما معرفی کردیم. اگر شما نیز علاوه بر دغدغه کیفیت، زیبایی و صرفه اقتصادی مصالح، دغدغه زیست محیطی نیز دارید پیشنهاد میکنیم تا شما نیز هرچه سریعتر سبز شوید!
به نظر شما کدام یک از مصالح سبز معرفی شده در این مطلب، کارایی بهتری دارند؟ مزایای یک بنای سبز از دیدگاه شما چیست؟ نظرات و سوالات خود را در بخش کامنت‌ها با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
خانه و معماری با بیش از یک دهه تجربه در زمینه واردات تجهیزات و مصالح ساختمانی اروپایی و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه در صنعت ساختمانی، مرجع معتبر و شناخته شده‌ای در این حوزه به شمار می‌رود.
شرکت خانه و معماری با برخی از معتبرترین برندهای اروپایی یعنی Roca و Armani/Roca (محصولات چینی بهداشتی) و همچنین Moso (محصولات بامبو) همکاری می‌کند که تمامی آن‌ها رعایت استانداردهای کیفی در بالاترین سطح و حفظ محیط‌زیست را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند.
