این یک واقعیت تلخ است، دنیای قشنگ ما در حال تبدیل شدن به یک جهنم است. از دوران انقلاب صنعتی روند گرم شدن زمین در حال افزایش است. اگر عوامل دیگر را کنار بگذاریم، صنعت ساختمان سازی به تنهایی ۳۸ درصد گازهای گلخانهای و دی اکسید کربن زمین را تولید میکند(منبع). عدم توجه به محیط زیست و اقلیم، استفاده بیش از حد از سوختهای فسیلی و تولید زباله و هزاران عامل دخیل دیگر سبب شد که دانشمندان افزایش گرمای زمین را در سال ۲۰۱۰ بین ۱.۵ الی ۵.۸ درجه سانتیگراد تخمین زدند و این یعنی یک فاجعه برای حیات بشر! اما راه حل چیست؟
از دههها پیش که تغییرات آب و هوایی به یک نگرانی گسترده تبدیل شد، جهان ایده پایداری را طنینانداز کرده بود. در دنیای معماری، پایداری به معنای محدود کردن اثرات زیست محیطی ساختمانها با افزایش کارایی انرژی، استفاده از مصالح ساختمانی سبز و مدیریت مناسب پسماندهاست.
برای آنکه بتوانیم ایده پایداری در معماری را به بهترین نحو ممکن پیاده سازی کنیم باید ابتدا به خوبی اصول معماری سبز را بشناسیم. پس در ادامه با هم به بررسی 7 مورد از مهمترین اصول معماری سبز می پردازیم، اما پیش از آن ببینیم معماری سبز چیست و چه اهدافی را دنبال می کند.
معماری سبز و اهداف آن
معماری سبز یک تکنیک طراحی ساختمان است که در آن طرحها با در نظر گرفتن محیط زیست (کمترین آسیب به محیط زیست) و تمرکز بر پایداری محیطی، طراحی و پیاده سازی میشوند. معماري سبز توجه دقیقی به طراحی خانهها و ساختمانهای کارآمد دارد که در سازگاری کامل با محیط زیست هستند.
هدف معماری سبز ایجاد سازههایی است که از محیط طبیعی اطراف محافظت میکنند و به خوبی با محیط زیست موجود از نظر فضا، انرژی، آب و استفاده از منابع ساختوساز، ادغام میشوند. طرحها باید از مشاورههای اولیه، بررسی و طراحی سایت، اجرا، استفاده از مصالح تا نهاییترین مرحله ساخت با اصول معماری سبز هماهنگ باشند تا تضمین کنند که تمام جزئیات سازه، سازگار با محیط زیست اجرا شده است.
روش ها و اصول معماری سبز
اصل حفاظت از محیط زیست، آب و انرژی
آشنایی با اصول معماری سبز و اجرای آن در سازهها، ساختمانهایی را برای ساکنین فراهم میکنند که مصرف آب و انرژی در آن به حداقل ممکن برسد و از طرفی با استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر، میزان آسیب به محیط زیست کمتر شود. استفاده از الگوهای جریان هوای طبیعی و نور خورشید برای گرمایش و تهویه میتواند میزان استفاده از سوخت را کاهش دهد، در نهایت مصرف برق نیز کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
بهرهگیری از سیستمهای بازیافت آب در ساختمانهای پایدار میتواند مصرف آب را کاهش دهد. آب در چرخه معماری سبز برداشت، استفاده و بازیافت میشود و دوباره وارد چرخه استفاده مجدد خواهند شد.
ساختمان وان سنترال پارک در سیدنی استرالیا میتواند نمونه بارز از رعایت اصل حفاظت از محیط زیست، آب و انرژی باشد. این ساختمان با معماری و مصالح ساختمانی بکار رفته در آن به نحوی طراحی شده است که مصرف انرژی آن نسبت به ساختمانهای مشابه ۲۵ درصد کمتر است. One Central Park با دارا بودن ۲۵۰۰ گونه گیاهی توانسته میزان تولید کربن و گازهای گلخانهای را 30 تا 40 درصد در سال کاهش دهد. دارا بودن شبکه پیشرفته بازیافت آب در این سازه، مصرف آب را به شدت کاهش داده و آب مصرفی را با بازیافت وارد چرخه استفاده مجدد میکند.
توجه به اقلیم و سایت
توجه به سایت و محلی که سازه در آن ساخته میشود میتواند بیشترین هماهنگی را در اجرای طرح به وجود آورد و در مصرف انرژی نیز صرفه جویی کند. اقلیم و مشخصات منطقهای، میتواند تاثیر زیادی روی عمر سازه داشته باشد که رعایت این اصل با استفاده از منابع انرژی و مصالح ساختمانی محلی و منطقهای صورت میگیرد.
ساختمان تجارت جهانی بحرین World Trade Center با قرارگیری در منطقهای باد خیز کاملا هوشمند و سازگار با محیط اطراف خود به شکل بادبان طراحی شده است. در این سازه توربینهای بادی پرقدرت جهت تولید انرژی برق تعبیه شده است که تا ۱۵ درصد انرژی برق برجها را تامین میکند. استفاده از شیشه برای استفاده از نور خورشید در فصلهای سرد سال و محوطه سازی گسترده برای ایجاد سایه در فصلهای گرم، توانسته است میزان تولید کربن دی اکسید را نیز کاهش دهد.
مدیریت مواد و مصالح در ساخت و ساز
بهرهوری مصالح یکی دیگر از اصول معماری سبز است زیرا سازههایی را ایجاد میکند که با بهینه سازی عملیات ساختوساز، سبب شکل گیری سازهای پایدار میشوند. در واقع این اصل تلاش دارد تا استفاده از منابع و مصالح جدید به حداقل ممکن برسد و در صورت امکان از منابع محلی موجود و بازیافتی یا مصالح تجدیدپذیر استفاده شود. این اصل به کاهش مصرف انرژی و آسیب به محیط زیست، افزایش عمر سازه و کاهش هزینههای ساخت و ساز میانجامد.
یکی از مصالح تجدیدپذیر که در راستای برآورده کردن اهداف معماری سبز یعنی سازگاری با محیط زیست، میتوان نام برد؛ متریال بامبو است.
نما و دکینگ بامبو
محصولات Outdoor موزو، بسیار بادوام برای مصارف خارجی، دارای بالاترین کلاس چوب Outdoor، با ارائه گارانتی 30 ساله
برداشت کوتاه مدت این گیاه، عدم آسیب به محیط زیست و قطع درختان جنگلها، نداشتن آلایندههای مضر برای سلامت ساکنان ساختمان و…آن را به جایگزینی سبز برای چوب تبدیل میکند.
پنل و پروفیل بامبو
محصولات Indoor موزو، مناسب برای دکوراسیون داخلی، ارائه در طرح ، رنگ و ابعاد مختلف، با تضمین کیفیت یکسان محصولات
شرکت موزو طیف متنوعی از محصولات بامبو خود را در دو دسته Indoor و Outdoor در بازار عرضه میکند. دسته Indoor شامل پنل، کفپوش، روکش وغیره و دسته Outdoor نیز شامل نما و دکینگ میباشد. موزو این محصولات را در طرح، رنگ و ابعاد گوناگون؛ با بالاترین کیفیت و تحت نظارت ویژه به مسائل زیست محیطی (در مراحل تولید و پخش) ارائه میکند.
مدرسه سبز نیوزلند Green School New Zealand نمونه بارز بهرهوری و مدیریت مصالح است. زیرا نیازی به حمل مصالح از منطقه دیگری نبوده و از چوبهای همان منطقه ساخته شده است و ۲۰ هزار درخت بومی دوباره در آن کاشته شده است. اما در صورت استفاده از گیاه بامبو دیگر نگرانی از بابت قطع بیرویه درخت و کاشت مجدد آن نبود و انتخاب مناسبتری نسبت به چوب محسوب میشد. سقف مدرسه از کیسههای دانههای قهوه ساخته شده است و در داخل سازه وسایل و اشیای قدیمی بلااستفاده مورد بازسازی و استفاده قرار گرفته است. نکته جالب در مورد این مدرسه کاملا سبز و پایدار، عدم وجود بتن و استفاده از بطریهای بازیافتی برای پوشش کف آن است.
هزینه نگهداری کم
هزینههای بازسازی در معماریهای معمول بسیار زیاد است و به مصالح جدید نیاز دارد. اما با رعایت اصول معماری سبز، شما صاحب سازهای خواهید شد که چه در مراحل ساخت و اجرا و چه در تعمیر و نگهداری هزینههای کمی می طلبد. تحقق این امر نیازمند استفاده از مصالح سبز و پایداری چون سنگ، آجر، چوب و یا پلاستیک و فلزات بازیافتی و مهمتر از همه مصالح موجود در منطقه است. استفاده از مصالح بومی باعث کاهش چشمگیری در هزینه ها می شود.
کاهش ضایعات و پسماند
معماری سبز سبب کاهش هدر رفت آب، انرژی و مصالح، حتی پس از ساخت نیز خواهد شد. سازههای سبز باید بتوانند راه حلهایی مانند سطلهای کمپوست، سیستم مدیریت زباله، بازیافت آب جهت جلوگیری از اتلاف آب، انرژی و حفظ محیط زیست ارائه دهند.
مدرسه سبز بالی green school bali مثال خوبی در این زمینه است که تمام نیازهای خود را از منابع موجود در محیط تامین میکند و مهمتر از همه هیچ زباله و پسماندی از خود به جا نمیگذارد؛ چرا که چرخهای کامل برای مدیریت تمام پسماندها برای آن طراحی شده است.
استفاده از انرژی های تجدیدپذیر
استفاده از انرژی باد، انرژی خورشیدی و بیوگاز نمونههایی از فناوریهای انرژی تجدیدپذیر هستند که اغلب در طرحهای معماری سبز گنجانده شدهاند. معماران سازه های سبز طرحها را بر اساس موقعیتهای جغرافیایی طراحی میکنند تا از انرژیهای تجدیدپذیر موجود به طور کامل استفاده کنند. به عنوان مثال، معماران سبز گرا ساختمانها را برای استفاده کامل از تغییرات فصلی در موقعیت خورشید و دیگر منابع انرژی تجدیدپذیر منطقهای مانند باد و زیست توده طراحی می کنند.
ساختمان جنگل عمودی (Bosco Verticale)، در میلان ایتالیا میتواند مثال خوبی برای استفاده از تمام انرژیهای تجدیدپذیر موجود در محیط و پیروی از اصول معماری سبز باشد.
کیفیت محیط داخلی
طراحی یک خانه یا ساختمان تجاری بر اساس اصول سبز شامل ایجاد فضای داخلی راحت و سالم جهت داشتن دمای طبیعی، تهویه مناسب و استفاده از مصالحی است که گازهای سمی تولید نمیکنند. هدف اصلی، اطمینان از کیفیت محیط های داخلی سازه برای کار و زندگی بشر است. تحقیقات نشان می دهد که کیفیت بهتر هوای داخل ساختمان با غلظت کم CO2 و آلاینده ها و نرخ تهویه بالا می تواند منجر به بهبود عملکرد مغز تا 8 درصد شود.
ساختمان بدون کربن پیکسل (Pixel Building)، در استرالیا که کاربری اداری دارد، با تولید کربن صفر توانسته است کیفیت محیط داخلی را به حداکثر برساند.
در نهایت…
در نهایت باید گفت زمینی که ما روی آن زندگی میکنیم تنها مختص ما نیست بلکه هزاران موجود دیگر نیز در آن زندگی میکنند. برای داشتن زندگی سالم و شاد، ما به ساختمانهایی نیاز داریم تا اصول لازم در آنها رعایت شود و علاوه بر حفظ محیط اطراف خود، انرژی و آب کمتری مصرف کنند. پیروی از اصول معماری سبز به نفع همه است؛ به نفع ما، دیگر موجودات زنده روی زمین و همچنین محیط زیست!